Informacje wstępne.

1 Stycznia 2024 roku zakończył się tzw. okres przejściowy, obowiązujących od 2021 roku. Dotyczył on przepisów określających zasady wykonywania operacji Bezzałogowymi Statkami Powietrznymi (dronami). Regulacje zostały wprowadzone przez Agencję Bezpieczeństwa Lotniczego Unii Europejskiej (EASA).
Okres przejściowy dotyczył zarówno kategorii otwartej jak i szczególnej. Dzięki temu producenci bezzałogowych statków powietrznych mieli czas na przygotowanie odpowiedniej certyfikacji produkowanego sprzętu. Kraje członkowskie mogły z kolei przygotować odpowiednie procedury wykonywania lotów oraz zasady wykorzystania przestrzeni powietrznej.

Zmiany obowiązujące od 2024 r.

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują europejskie zasady wykonywania lotów we wszystkich krajach członkowskich EASA. Z pozoru stanowi to ujednolicenie zasad wykonywania lotów dronami oraz wprowadzenie uniwersalnej licencji na drony, czyli certyfikatu kompetencji pilota bezzałogowego statku powietrznego. Należy zaznaczyć, że termin „licencja na drony” w przepisach dronowych nie istnieje. Wykorzystujemy go jednak, ponieważ jest dość popularny wśród osób rozpoczynających swoją przygodę z dronami. Właściwą nazwą dokumentu potwierdzającego posiadanie kompetencji pilota drona jest: certyfikat kompetencji pilota bezzałogowego statku powietrznego.

W praktyce, koniec okresu przejściowego przyniósł dodatkowe obowiązki jakie operator drona i pilot musi spełnić żeby latać legalnie. Planując operacje lotnicze pilot drona może wybrać jedną z dwóch kategorii. Kategorię otwartą lub kategorię szczególną. Główną różnicą pomiędzy nimi stanowi ryzyko operacji jakie niesie za sobą lot drona dla osób postronnych. W obu przypadkach należy uzyskać uprawnienia pilota do konkretnego rodzaju lotów.

Kategoria Otwarta – Loty VLOS (ang. Visual Line od Sight tłumaczenie: loty w zasięgu wzroku) niskiego ryzyka.

Kategoria otwarta określa loty niskiego ryzyka i dzieli się na trzy podkategorie A1, A2 oraz A3. Co do zasady kategoria otwarta ma zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom dronów jak i osobom postronnym, niezaangażowanym w operację lotniczą. 

Jak zdobyć licencję w kategorii otwartej?

Uprawnienia do latania w kategorii otwartej (licencja na drony A1/A3) można zdobyć na stronie Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Proces uzyskania licencji jest łatwy i polega na zapoznaniu się z krótką prezentacją która kończy się prostym egzaminem w formie testu. Jeżeli pilotowi potrzebna jest licencja A2, może ją uzyskać poprzez zdanie egzaminu w wyznaczonym przez ULC podmiocie egzaminującym.
Na dzień 6.11.2023 statystyki operatorów i pilotów, w systemie ULC wyglądały następująco:

Źródło: ULC

Co daje licencja w kategorii otwartej? 

Porównajmy różnice w zasadach wykonywania lotów dronami w trakcie i po okresie przejściowym dla kategorii otwartej.

Przed 1 stycznia 2024 r.

Kategoria otwarta dzieli loty na 3 podkategorie.
A1 – Loty dronami w pobliżu ludzi, jednak nie nad zgromadzeniami osób, czyli grupą ludzi nie mogących swobodnie się przemieszczać. Podkategoria A1

dotyczy latania dronami o masie maksymalnej 500g.

A2 – Loty dronami w pobliżu ludzi, zachowując odległość 50m od ludzi i zgromadzeń osób. Podkategoria A2 dotyczy lotów dronem o maksymalnej masie 2kg.

A3 – Loty dronami w odległości 150m od ludzi, budynków i obszarów użytecznych. Podkategoria A3 dotyczy latania dronami do 25kg

Po 1 Stycznia 2024 r.

Zasady wszystkich podkategorii uległy zmianom. Główną zmianą jest obowiązek wykonywania lotów dronami, które przeszły proces certyfikacji i posiadają oznaczenie nadanej klasy. Kategoria otwarta dotyczy lotów dronami z klasą od C0 do C4 z małymi wyjątkami.

A1 – loty wykonywane dronami z klasą C0 – drony do 250g, C1 – drony do 900g oraz dronami o masie do 250g jednak zakupionymi przed 1 stycznia 2024 lub zabawkami.

A2 – loty wykonywane dronami z klasą C2 do 4kg, została zmieniona odległość na wykonywanie lotu minimum 30m od ludzi lub 5m stosując tryb niskiej prędkości do 3m/s

A3 – Loty wykonywane dronami z klasą C3 oraz C4, oraz wszystkimi dronami nieposiadającymi klasy o wadze większej niż 250g do maksymalnej wagi 25 kg.

Sposoby oznaczania klasy drona.

Źródło: EASA

Wszyscy, którzy posiadają drona bez klasy C o wadze większej niż 250 gramów zobowiązani są do wykonywania lotów dronem w odległości co najmniej 150 m. od ludzi i zabudowań!

Lista bezzałogowych statków powietrznych z klasą C. Stan aktualny na dzień 22.02.2024 r.

Źródło: EASA

Kategoria Szczególna – Loty VLOS (ang. Visual Line of Sight tł. loty w zasięgu wzroku) i loty BVLOS (ang. Beyond Visual Line of Sight tł. loty poza zasięgiem wzroku).

Wraz z zakończeniem obowiązywania okresu przejściowego dla dronów nastąpiły zmiany również dla kategorii szczególnej. Zgodnie z założeniami, kategoria szczególna pozwala na wykonywanie operacji lotniczych o podwyższonym ryzyku, czyli np. dronem o masie 25kg w pobliżu ludzi. W okresie przejściowym, nadzór lotniczy tj. Urząd Lotnictwa Cywilnego opracował Narodowe Scenariusze Standardowe (NSTS). Dzięki temu, możliwe było realizowanie lotów dronami bez nadanej klasy w kategorii szczególnej. Warunkiem rozpoczęcia szkolenia pilota drona do uzyskania certyfikatu kompetencji w kategorii szczególnej jest posiadanie uprawnienia pilota drona w kategorii otwartej. Szkolenie do uzyskania licencji na drony w kategorii szczególnej trwa kilka dni.

Szczegółowy opis szkolenia pilota drona znajdziesz w na blogu platformy szkoleniowej. Kliknij, żeby przeczytać.

Zgodnie z zasadami określonymi w NSTS pilot drona mógł realizować tego typu operacje lotnicze, pod warunkiem posiadania odpowiedniego rodzaju licencji i złożenia w ULC oświadczenia o operacji w kategorii szczególnej. W praktyce każdy pilot drona zdobywający uprawnienia jest również operatorem bezzałogowych statków powietrznych. O różnicach pomiędzy pilotem i operatorem szczegółowo przeczytasz tu: Link. Wraz z zakończeniem okresu przejściowego skończyła się możliwość składania oświadczeń NSTS. W związku z tym jedynie operatorzy z ważnym oświadczeniem o operacji mogą wykonywać loty w ramach Narodowych Scenariuszy Standardowych.

Jakie są możliwości latania dronem w kategorii szczególnej w 2024 r? Jak latać legalnie? Jak zdobyć uprawnienia pilota? Ile kosztuje licencja?

Przepisy europejskie określają dwa scenariusze standardowe. STS-01 – loty VLOS (loty w zasięgu wzroku) i STS-02 – loty BVLOS (loty poza zasięgiem wzroku). W celu uzyskania licencji do kategorii szczególnej niezbędne jest odbycie szkolenia praktycznego na dronie z klasą odpowiednio C5 dla STS-01 i C6 dla STS-02. Ile kosztuje uzyskanie takich uprawnień? Na dzień publikacji artykułu nie ma możliwości udzielenia odpowiedzi na to pytanie. Wyraźnym problemem rynku jest to, że na dzień 11 stycznia 2024 dostępne są zaledwie dwa drony z klasą C6 (geodezyjne, latające skrzydło) i 0 (zero) dronów z klasą C5. Zapewne cena licencji do STS będzie uzależniona od cen dronów w momencie, gdy będą już dostępne dla pilotów i operatorów dronów.

Jak rozwiązać problem braku możliwości latania w kategorii szczególnej w ramach STS?

Z myślą o nowych pilotach i operatorach dronów postanowiliśmy wprowadzić specjalną usługę operatora zewnętrznego. Korzystając z takiej możliwości nowy operator dronów zyska możliwość latania dronem bez klasy, w kategorii szczególnej, stosując się do wymagań określonych przez aktywnego operatora. Dostępne są jeszcze dwa warianty bazujące na analizie ryzyka metodologią SORA lub na podstawie predefiniowanej analizy ryzyka (PDRA). Szczegółowe omówienie analizy ryzyka będzie tematem zupełnie innego artykułu.

Powiedz nam, jakie są potrzeby Twojej firmy w zakresie wykonywania lotów dronami. Skorzystaj z bezpłatnej konsultacji.

System zdalnej identyfikacji (Remote ID skrót RID) dla dronów.

Przepisy obowiązujące w Polsce wprowadzają jednocześnie dla kategorii otwartej jak i szczególnej obowiązek używania systemów zdalnej identyfikacji Remote ID. System ten ma służyć do identyfikacji drona podczas jego lotu. Zadaniem RID jest rozsyłanie informacji do osób znajdujących się w pobliżu o swoim położeniu oraz indywidualnym numerze operatora drona. BSP z klasą C, są wyposażone seryjnie w system RID. Pilot drona ma obowiązek wprowadzenia do oprogramowania własnego numeru operatora drona. Numer można znaleźć w systemie Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Obowiązek Remote ID Nie dotyczy dronów bez klasy jak również dronów z klasą C0 i C4.

Na podstawie regulacji prawnych, obowiązkiem pilota drona jest sprawdzenie czy Remote ID jest aktywny i aktualny. Drony z klasą C5 i C6 muszą być wyposażone w RID. Dla dronów bez klasy, latających w NSTS jest możliwość dołożenia zewnętrznego systemu RID.

Podsumowanie.

Jak widać zmian jest sporo i są istotne. W przestrzeni mediów społecznościowych pojawia się wiele błędnych interpretacji przepisów. Zazwyczaj błędy dotyczą informacji o konieczności rejestracji bezzałogowych statków powietrznych, gdy w rzeczywistości wymagana jest rejestracja operatora. Bagatelizowane są również kary za latanie bez uprawnień oraz łamanie przepisów dotyczących np. maksymalnej wysokości lotu. Latanie bez licencji stanowi poważne naruszenie przepisów.

Jeżeli zastanawiasz się nad rozpoczęciem korzystania z dronów w Twojej firmie, planujesz uzyskać uprawnienia, zastanawiasz się czy Tobie lub Twoim pracownikom potrzebne są uprawnienia? Skontaktuj się z nami. Skorzystaj z bezpłatnej konsultacji. Postaramy się udzielić wszystkich informacji jakich potrzebujesz, żeby podjąć dobrą decyzję.