Podcast
PRAKTYCZNIE O DRONACH
Ten podcast został stworzony dla Ciebie!
Znajdziesz tu praktyczną wiedzę o wykorzystaniu dronów w Twojej firmie.
Wprowadzenie
Wraz z potrzebami wykorzystania dronów rośnie też świadomość operatorów. Firmy z którymi pracujemy coraz częściej zauważają potrzebę odejścia od nonszalanckiego podejścia do wykorzystania dronów według zasady każdy sobie. I właśnie o metodzie na poukładanie tych zasad dzięki instrukcji operacyjnej (INOP), będzie dzisiejszy odcinek.
Opowiem o tym jak przygotować taki dokument, jak go rozwijać, co powinien zawierać. Opowiem też o narzędziach, które od strony praktycznej mogą być pomocne przy tworzeniu i rozwijaniu instrukcji operacyjnej.
Więc! jeśli w Twojej firmie w związku z używaniem dronów panuje chaos i co kraj to obyczaj, czyli co pilot to inne podejście, ten materiał jest właśnie dla Ciebie.
Czym jest instrukcja operacyjna (INOP)?
INOP można określić jako zbiór reguł postępowania dla każdego etapu lotu od przygotowania do lotu przez wykonanie lotu po lądowanie i plan na reagowanie na nieplanowane czy też awaryjne sytuacje.
Instrukcja operacyjna zawiera to wszystko opisane w normalnym, ludzkim języku, tak jak to na co dzień robimy.
Podstawy Prawne i Regulacje
Ważne jest też, żeby na początku określić, kto może/ale nie musi posiadać instrukcję operacyjną w swojej firmie, kto musi ją mieć ze względów formalnych wynikających z przepisów oraz kto w ogóle nie musi się tym przejmować.
Jeśli latasz w kategorii otwartej, czyli z założenia wykonujesz loty o niskim ryzyku, wtedy instrukcja operacyjna nie jest wymagana. Wiąże się to z tym, że loty w kategorii otwartej przyjmuje się, jako loty rekreacyjne. Oczywiście, dla tych wszystkich, którzy słuchają moich odcinków wiecie, że loty w kategorii otwartej nie zamykają możliwości komercyjnego wykorzystania dronów, jednak z uwagi na ich charakter, prostotę i małe ryzyko nie wymagają posiadania instrukcji operacyjnej.
Druga grupa, to firmy, które biorąc pod uwagę przepisy nie muszą, ale zalecałbym opracowanie instrukcji operacyjnej.
Zakładając, że jesteście firmą geodezyjną, budowalną, wykonujecie inspekcje farm fotowoltaicznych, dachów albo wiatraków i stosujecie zarówno procedury kategorii otwartej jak i szczególnej w lotach w zasięgu wzroku, to w ramach dobrej praktyki zalecam opracowanie instrukcji operacyjnej.
Korzyści z tego wynikających jest dużo:
- Przychodzi do pracy nowy człowiek, pilot, to dajecie mu do zapoznania się dokument w którym piszecie. Jak latamy w takiej i takiej strefie geograficznej to robimy tak i tak.
Jak używasz DJI Mavic z klasą C2 to latamy tak. Jak używasz DJI Matrice 350 RTK ze skanerem DJI L2 to latamy tak.
Jakie korzyści niesie INOP?
Zyskujecie bardzo dużo, bo w ten sposób minimalizujecie wpływ tego, co jest najczęstszym powodem wypadków, czyli czynnik ludzki.
Zakładając, że zatrudniacie nowego pilota, to zazwyczaj na etapie rekrutacji większą uwagę przykładacie do tego jak ten człowiek jest przygotowany merytorycznie do Waszej firmy, czyli np. czy realizował pomiary geodezyjne na drogach, czy obsługiwał inwestycje, czy rozumie jak diagnozować problemy z panelami itd. Weryfikacja kompetencji w zakresie pilotowania zazwyczaj ogranicza się do tego, że człowiek mówi, że ma jakieś uprawnienia. A jak ma uprawnienia to oznacza, że wszystko wie.
I zgodziłbym się z tym gdyby nie to, że się nie zgadzam.
Każdy pilot ma swoje nawyki. Niektóre wyniesione z poprzedniej firmy, inne z tego czy innego szkolenia. Nie będę wchodził na temat jakości i rzetelności szkoleń pilotów, bo nie o tym ten odcinek, ale mógłbym o tym powiedzieć sporo.
Dajecie takiemu człowiekowi instrukcję operacyjną i wdrożenie do procedur firmowych macie z głowy.
Kolejną korzyścią jest to, że macie wszystkie instrukcje obsługi sprzętu z uwzględnieniem najważniejszych elementów w jednym miejscu. Często pomija się zapoznanie się pilotów z instrukcją obsługi, zapominając, że jej znajomość jest obowiązkiem każdego pilota.
Postępowanie w przypadku awarii. Co ten pilot ma zrobić jak na budowie na której pracuje spadnie dron? Ma przykryć czapką udając, że nic się nie stało? Ma go zasypać piachem? Ma go zabrać ryzykując, że mu się samochód spali po drodze, bo akumulator został mechanicznie uszkodzony?
Nie zapominajmy, że aktualny teren budowy to nie jest już budowa osiedla Alternatywy 4 z serialu Barei. Mamy jasno określone i mocno respektowane przepisy BHP i trzeba to brać pod uwagę, również w naszych działaniach. Lepiej zapobiegać niż leczyć jest powiedzeniem, które doskonale pasuje do instrukcji operacyjnej w zakresie lotów dronami.
I trzecia grupa operatorów bezzałogowych statków powietrznych, którzy to operatorzy na mocy obowiązujących przepisów muszą posiadać instrukcję operacyjną, dotyczy operacji:
- Po pierwsze lotów na podstawie krajowych scenariuszy standardowych NSTS w lotach BVLOS, czyli poza zasięgiem wzroku. Więc jeśli latacie w NSTS 5, 6, 7 lub 8 to macie obowiązek realizacji lotów z uwzględnieniem zapisów instrukcji operacyjnej, czyli tą instrukcję zwyczajnie musicie mieć.
- Po drugie, jeśli wykonujecie loty na podstawie europejskich scenariuszy standardowych STS-01 i STS-02
- I po trzecie, w przypadku lotów na podstawie zezwolenia na operację. Jeśli wykonujecie pełną analizę ryzyka np. zgodnie z metodologią SORA bądź korzystanie z predefiniowanej analizy ryzyka, czyli któregoś PDRA, wtedy to co wychodzi z analizy ryzyka należy uwzględnić w instrukcji operacyjnej a ta jest załącznikiem do wniosku o zezwolenie na operację.
Jak zbudowany jest INOP?
INOP dzieli się na dwie zasadnicze części.
- Strategiczną
- Taktyczną
Strategiczna dotyczy samej organizacji, czyli opis firmy, struktura organizacyjna w kontekście realizowanych lotów z funkcjami i zakresem odpowiedzialności osób. Mogą to być osoby z wewnątrz lub z zewnątrz, tu nie ma jakichś specjalnych wytycznych.
INOP jest dokumentem żywym, czyli reagującym na pojawiające się zmiany zarówno w obszarze regulacji, przepisów lub na zmiany w samej firmie wynikające np. ze zmian kadrowych lub np. na sytuacje które w firmie się pojawiły i nie były objęte w planie reagowania na sytuacje niebezpieczne.
Ważne jest, żeby instrukcja operacyjna miała swojego opiekuna. Zazwyczaj jest to kierownik odpowiedzialny za drony w organizacji.
Część taktyczna dotyczy opisu przygotowania do lotu, weryfikacji stref geograficznych, postępowania w przypadku konieczności uzyskania zgody na lot w danej strefie geograficznej itd., czyli wszystko co dotyczy planowania i realizacji lotu.
Bardzo bym tego chciał i Wy pewnie też, żeby każdy lot przebiegał bez jakichkolwiek zakłóceń, czy problemów. Ale jesteśmy w prawdziwym świecie i różnie z tym bywa.
INOP zawiera również plan działania w sytuacjach awaryjnych, czyli ERP (Emergency Response Plan).
Czym jest Emergency Response Plan - ERP?
Tak wygląda jeden akapit z Instrukcji operacyjnej, który jasno wyjaśnia co jest celem planu działania w sytuacjach awaryjnych.
ERP jest używany w celu uporządkowania i bezpiecznego przejścia od działań normalnych do działań awaryjnych, bezpiecznej kontynuacji działań awaryjnych celem powrotu do działań normalnych, tak szybko jak to możliwe.
ERP zawiera opisane działania jakie podejmuje operator BSP lub wskazane osoby przez operatora SBSP w sytuacji awaryjnej, oraz wskazuje wielkość, złożoność i charakter działań, które będą wykonywane przez operatora SBSP lub przez wskazane osoby.
Możecie zadać pytanie, czy to ma jakikolwiek sens i czy to znajduje zastosowanie w prawdziwym życiu. Otóż ma.
W załogowym lotnictwie od małych statków powietrznych jak lotnie czy paralotnie, przez samoloty lekkie General Aviation, aż po lotnictwo komunikacyjne i wojskowe, wszystko opiera się na listach kontrolnych – checklistach.
Checklista jest uzależniona od rodzaju statku powietrznego i jest przygotowywana przez producenta, od rodzaju operacji do jakich dany statek powietrzny jest wykorzystywany i wtedy opracowuje ją operator. Zadaniem takiej checklisty jest znowu, minimalizowanie wpływu czynnika ludzkiego na możliwość wystąpienia sytuacji awaryjnej.
A gdy już taka sytuacja awaryjna nastąpi i dochodzi dodatkowy czynnik stresu, wtedy checklista jest podpowiedzią, co według statystyk powinien zrobić zespół pilot-nawigator-technik-kontroler, aby wyjść możliwie najbezpieczniej z danej sytuacji.
Listą kontrolną objęte są wszystkie fazy lotu od oceny stanu statku powietrznego, przez przygotowanie do startu, start, lot normalny, lądowanie, zadania po lądowaniu.
Być może inspiracją będzie dla Was przykład, oczywiście w odniesieniu do dronów, jak taka bardzo uproszczona na potrzeby podcastu lista kontrolna może wyglądać.
Przykład checklisty przed startem drona:
- Konstrukcja – sprawdzona
- Śmigła – sprawdzone
- Osłona kamery – zdjęta
- Bateria – naładowana, sprawdzona
- Aparatura sterująca – włączona
- Dron – włączony
- Tryb pracy – sprawdzony, normalny / GPS
- Tryb pracy – sprawdzony – Mode 2
- Kompas – skalibrowany, sprawdzony
- Karta pamięci – sprawdzona, na miejscu
- Tryb FailSafe – sprawdzony, skonfigurowany
- Miejsce startu – sprawdzone, bez osób postronnych, bezpieczne
- Dron gotowy do uruchomienia.
Podkreślam raz jeszcze, jest to uproszczona checklista na potrzeby podcastu, natomiast zależało mi na tym, żebyście zobaczyli, że jest to do zrobienia dla każdego pilota.
Elementy Składowe Instrukcji Operacyjnej:
- Zaczynamy od części ogólnej a w niej dane operatora wraz z numerem, charakterystyka i struktura organizacyjna, zasady zarządzania zmianami w INOP – w tym celu prowadzona jest tabela zmian wprowadzanych do instrukcji operacyjnej oraz wstępne wymagania i kwalifikacje personelu.
- 2 część to procedury operacyjne, w tym: ogólne procedury do wszystkich operacji, procedury koordynacji załogi wieloosobowej, oraz procedury uzyskiwania i analizy warunków meteorologicznych, co też w dalekich misjach po kilkadziesiąt kilometrów ma znaczenie. Uwzględniamy procedury postępowania w przypadku wystąpienia nagłych, niekorzystnych warunków meteorologicznych oraz procedury dotyczące wykrywania i unikania innych użytkowników przestrzeni powietrznej.
- Część trzecia to obszary operacyjne. Opis, obliczenie wielkości przestrzeni operacyjnej, bufor ryzyka naziemnego. Obrazowo rzecz biorąc bo miejsce gdzie będziecie wykonywać lot wraz z obszarem przylegąjącym, gdzie potencjalnie w przypadku awarii, wasz dron może narozrabiać. Tu opisujemy procedury normalne operacji, procedury bezpieczeństwa i awaryjne oraz plan działania w sytuacji awaryjnej dla obszaru operacyjnego.
- Część czwarta to szkolenie personelu odpowiedzialnego za realizowanie zadań dla operatora.
- Część piąta to plan działań w sytuacjach awaryjnych, czyli ERP
- Część 6 to część techniczna, gdzie opisujemy wykorzystywane w firmie drony, wyposażenie dodatkowe jak np. alternatywne sposoby łączności, spadochrony ratunkowe, systemy przerywania lotu, czyli FTS, systemy przenoszenia ładunku cargo itd.
- Część 7 to obsługa techniczna, czyli instrukcje obsługi, specyficzne dla każdego drona, np. Zasady aktualizacji oprogramowania i tym podobne
- 8 i ostatnia część to załączniki. Załączniki w formie dowodów organizacyjnych, czyli np. wydruk potwierdzenia rejestracji operatora, wykaz personelu upoważnionego do przeprowadzania obsługi technicznej, dzienniki lotów, potwierdzenia wyszkolenia pilotów, w ogóle lista pilotów, przeprowadzone testy w locie, jeśli występowały i to o czym już wspominałem, czyli listy kontrolne.
Jak stworzyć INOP?
Być może macie teraz w głowie taką myśl, że może INOP to nie jest takie głupie i może warto byłoby coś takiego w firmie mieć. Dla porządku.
Jeśli tak, to zapewne zastanawiacie się jak podejść do jego stworzenia. Drogi macie trzy.
- Poniżej macie do pobrania szablon Instrukcji operacyjnej. Dokument pochodzi ze strony Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Możecie go sobie pobrać i dostosować do rzeczywistości Waszej firmy. Taki dokument najlepiej włożyć w ogólnodostępne miejsce, na jakiś dysk chmurowy firmowy, żeby wszyscy mogli w dowolnym momencie mieć do niego dostęp.
- Możecie skorzystać z narzędzi cyfrowych. Kreator INOP ma być elementem modułu e-SORA w KSID (Krajowym Systemie Informacji Dronowej). Na dzień wydania tego podcastu (28.07.2024 r.), nie został wdrożony.
Drugim, polskim narzędziem cyfrowym, które może Wam pomóc przygotować INOP a także zarządzać innymi dokumentami operatora w wersji cyfrowej jest DroneRadar Space.
- Trzecim wariantem stworzenia INOP dla Waszej firmy jest skorzystanie z naszego wsparcia. Jako Akademia UAV wykonaliśmy już wiele instrukcji operacyjnych dla naszych klientów. Jeżeli chcecie skorzystać z naszego doświadczenia i dobrych praktyk wynikających z wielu lat wdrażania dronów w wielu firmach, skorzystajcie z bezpłatnej konsultacji. Wystarczy, że podacie numer telefonu i mail do siebie i w temacie wpiszecie INOP, a my skontaktujemy się z Wami telefonicznie, porozmawiamy chwilę o specyfice Waszej organizacji i wspólnie podejmiemy decyzję, czy idziemy dalej czy nie.
Może się okazać, że ta konsultacja pomoże Wam samodzielnie przygotować INOP, więc nic nie tracicie.
Chcesz porozmawiać o INOP dla Twojej firmy?
Zapisz się na bezpłatną konsultację.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć Wam temat instrukcji operacyjnej. W mojej ocenie każda organizacja, gdzie jest więcej niż 2-3 pilotów powinna mieć wdrożoną instrukcję operacyjną. Podkreślam, wdrożoną a nie jedynie przygotowaną.
Wdrożona instrukcja operacyjna to używana instrukcja operacyjna.
Jest to ułatwienie zarówno dla zarządzających w firmie, czy organizacji, bo nie rozróżniam czy to jest spółka państwowa albo prywatna, straż miejska albo nadleśnictwo, każda z nich będzie miała korzyści z dobrze wdrożonej i aktualizowanej instrukcji operacyjnej. Łatwiej, szybciej i taniej jest powiedzieć do nowego pracownika: zapoznaj się z naszymi procedurami niż ryzykować pieniędzmi spółki czy organizacji i mówić: „…Idź i pogadaj z Krzyśkiem on Ci powie co i jak…”
Wykorzystujemy drony w coraz to ciekawszych zadaniach, latamy w ciekawych miejscach, miejmy to przemyślane. Przygotowanie instrukcji operacyjnej jest doskonałą okazją do właśnie przemyślenia wszelkich aspektów wykorzystania dronów w naszych firmach.
