Podcast
PRAKTYCZNIE O DRONACH
Ten podcast został stworzony dla Ciebie!
Znajdziesz tu praktyczną wiedzę o wykorzystaniu dronów w Twojej firmie.
Z jakiego powodu wymagana jest rejestracja lotów dronami?
Mimo, że latamy dronami i de facto (od momentu wprowadzenia jednolitych, europejskich przepisów) lotnicze strefy nas nie dotyczą, to podstawowa wiedza na ten temat będzie pomocna w zrozumieniu dalszych zasad.
Przestrzeń powietrzna w Polsce nosi nazwę FIR EPWW (od ang. Flight Information Region, EPWW – Warszawa, inaczej FIR Warszawa) i zgodnie z definicją rozciąga się „nad polskim obszarem lądowym, wodami wewnętrznymi i wodami pełnego morza (Bałtyku), gdzie na podstawie umów międzynarodowych działają polskie służby ruchu lotniczego (ATS).” Zatem FIR EPWW, czyli polska przestrzeń powietrza sięga od wysokości terenu – GND do poziomu lotu 660, co stanowi wysokość ok 20km nad poziomem morza. Polska przestrzeń powietrzna dzieli się na klasy przestrzeni (w Polsce C,D i G), czyli przestrzeń powietrzną kontrolowaną i niekontrolowaną.
Przestrzeń niekontrolowana G to przestrzeń, w której nie trzeba pozwoleń na loty dronem, samolotem, szybowcem, paralotnią czy motoparalotnią. Dla przestrzeni niekontrolowanej zapewniana jest służba informacji powietrznej (FIS) i służba alarmowa. Jak widzicie w tej klasie przestrzeni możemy spotkać różnego typu ruch. Są samoloty, helikoptery, szybowce, paralotnie. Jest też specyficzny użytkownik jak Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, który wykonuje operacje tam, gdzie musi żeby pomagać NAM wszystkim i trzeba mieć to na uwadze.
Inaczej jest w przypadku przestrzeni kontrolowanej. Jak już sama nazwa tej klasy wskazuje, każdy użytkownik, tj. każdy statek powietrzny, który się w niej znajduje musi być „kontrolowany” przez odpowiednie służby ruchu lotniczego. Czyli, każda operacja musi odbywać się po zgłoszeniu zamiaru wykonania lotu i za zezwoleniem. W ogóle wlot do tego typu przestrzeni odbywa się po uzgodnieniu i wydaniu zgody na wlot danego statku powietrznego. Każdy taki lot musi zostać odpowiednio wcześniej zgłoszony, statek powietrzny musi być w stałej łączności z kontrolerem, a urządzenia pokładowe (np. transponder pracujący w odpowiednim trybie tzw. modzie) przekazuje jego aktualna pozycję i wysokość na radarze kontrolerów ruchu lotniczego). Wszystko po to, aby służby ruchu lotniczego mogły zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom w tej przestrzeni powietrznej.
Mając te podstawy możemy przejść teraz do obowiązków operatora drona, czyli przestrzegania stref geograficznych.
Czym są strefy geograficzne?
Z uwagi na zwiększającą się liczbę lotów dronami, uproszczone zasady lotów w kategorii otwartej, której głównym zadaniem miało być ułatwienie wykonywania amatorskich, hobbystycznych lotów bezzałogowymi statkami powietrznymi wprowadzono strefy geograficzne. Dzięki temu pilot BSP w łatwy sposób mógł określić zasady lotów dronami i wiedzieć jak zgłosić lot dronem w danej lokalizacji. Wszystko to bez konieczności znajomości obowiązujących w przestrzeni powietrznej lotniczych struktur – stref. Z uwagi na dynamikę rozwoju rynku dronów zauważono jednocześnie, że w jakiś sposób tą niską przestrzeń (do 120m) trzeba chronić, dając jednocześnie pilotom dronów możliwość wykonywania lotów zarówno w obszarach odpowiadających przestrzeni kontrolowanej jak i niekontrolowanej. W tej pierwszej pilot BSP powinien znać zasady koordynacji lotów, procedury zgłaszania operacji, wiedzieć jak uzyskać pozwolenie na wykonywanie lotów oraz używać narzędzi do zgłaszania każdego lotu dronem.
Strefy lotów dronem, czyli strefy geograficzne są odpowiednikiem obowiązujących dla lotnictwa załogowego stref lotniczych takich jak między innymi: CTR, ATZ, TRA, TSA, R, P, D itd.
To, co bardzo ważne i co chcę żebyście zapamiętali to fakt, że strefy geograficzne obowiązują wyłącznie dla operacji wykonywanych przy użyciu bezzałogowych statków powietrznych. Instytucją, która odpowiada za wyznaczanie stref geograficznych w Polsce jest Polska Agencja Żeglugi Powietrznej.
Skoro wiemy już o podstawowym podziale przestrzeni powietrznej, wiemy czym są strefy geograficzne (strefy lotów dronem) to teraz możemy przejść do omówienia systemu zgłaszania lotów oraz narzędzi w których możemy sprawdzić miejsce wykonywania lotów pod kątem konieczności uzyskiwania zgód na planowany lot dronem lub uzyskać wymaganą zgodę w przypadku lotów w obszarze, gdzie taka zgoda jest potrzebna.
Źródło: pansa.pl
Trochę historii, dla pokazania ogromnej zmiany jak aktualnie ten proces wygląda i jak było kiedyś.
W 2014/2015 roku, gdy pilotów dronów było kilkudziesięciu i potrzebowaliśmy wykonać lot w strefie kontrolowanej lotniska, czyli w dość dużym obszarze wokół lotnisk komunikacyjnych, trzeba było wypełnić specjalny formularz w wersji papierowej. Tam, na podstawie opracowanego dokumentu, który zawierał informacje o lokalizacji lotów, które trzeba było wskazać w formie współrzędnych GNSS w układzie WGS84, deklarowanej wysokości lotów, typie i rodzaju drona, planowanego czasu lotów występowaliśmy z wnioskiem na uwaga! minimum 10 dni kalendarzowych przed planowaną realizacją lotów do Ośrodka Planowania Strategicznego Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. Jak zapewne się domyślacie taka forma koordynacji operacji BSP nie była zbyt efektywną metodą zgłaszania lotów. Tzn. zespół Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej był w stanie zrealizować niewielką ilość takich wniosków w ciągu dnia. Dziś, gdy zarejestrowanych operatorów dronów jest ponad ćwierć miliona, nie ma szans na efektywną obsługę przestrzeni bez nowoczesnych narzędzi do zgłaszania i koordynacji operacji BSP.
W 2015 pojawiła się aplikacja DroneRadar, która pomagała użytkownikom ocenić czy w danym miejscu można w zgodzie z obowiązującym prawem wykonać lot.
W 2020 roku udostępniono system UTM PANSA, który wtedy zintegrowany był z aplikacją DroneRadar. Zadanie systemu było przejście na cyfrową koordynację lotów BSP. dronów.
Chcę jednocześnie zaznaczyć, że wszystko to czym będę się zajmował to loty komercyjne, czyli omijam zasady dla bardzo lekkich dronów, które latają nisko. Nisko tzn, nie wyżej niż 30m nad terenem.
Metody zgłaszania lotów. Jak zgłaszać loty? Narzędzie do zgłaszania planów misji UTM PANSA oraz aplikacja mobilna Drone Tower.
Jeżeli chcecie wykonać lot np. w bliskiej odległości od lotniska, czyli np. w strefie geograficznej DRA-RL obowiązkowo musicie zgłosić się do PAŻP za pomocą systemu PANSA UTM na minimum 24 godziny przed planowanymi lotami dla lotów w zasięgu wzroku VLOS. W przypadku lotów poza zasięgiem wzroku BVLOS każdy lot wymaga planu lotu na minimum 72 godziny przed planowanym lotem. Składając plan lotu w UTM Pansa, Przechodząc przez poszczególne etapy wybieracie jakim dronem chcecie ten lot wykonać, w jakim czasie, w jakich granicach wysokości i współrzędnych poziomych. Co istotne, PANSA UTM nie jest narzędziem które służy do realizacji lotu w terenie. Czyli składacie plan lotu/plan misji w UTM PANSA, który trafia do zespołu koordynującego loty dronów w PAŻP. W odpowiedzi na Wasz złożony wniosek otrzymujecie warunki na jakich lot możecie zrealizować. Ten konkretny lot otrzymuje też swój unikalny identyfikator.
Jaki jest kolejny krok? Czy akceptacja misji i wydanie warunków lotu oznacza, że mam już zgodę?
Piloci bezzałogowych statków powietrznych mając zaplanowaną i uzgodnioną misję wykonują zgłoszenie lotu poprzez Check-in w aplikacji mobilnej DroneTower.Jak w praktyce wygląda zgłoszenie lotu dronem w aplikacji? Bierzemy do ręki telefon, tablet czy nawet kontroler od drona z zainstalowaną aplikacją do zgłaszania lotów Drone Tower, klikamy „zgłoś Check in” i wybieramy z listy misję, która została zaakceptowana i którą chcecie zrealizować. I teraz istotne jest to o czym mówiliśmy na wstępie. Pamiętacie, że wlot do przestrzeni kontrolowanej wymaga zgody kontrolera. Właśnie dlatego musicie obserwować komunikaty w aplikacji Drone Tower, która służy do zapewnienia dwustronnej komunikacji kontrolera z Tobą, jako pilotem który wykonać lot w strefie kontrolowanej lotniska. To jest niezwykle ważne, wykonanie Check in to nie jest zgoda na wykonanie lotu. Należy jednocześnie pamiętać, że zgodnie z prawem trzeba każdy lot zgłaszać !
Pamiętaj! Musisz zaczekać na otrzymane zezwolenie od kontrolera.
Co ważne, sytuacja w przestrzeni powietrznej jest dynamiczna. W każdym momencie kontroler może wysłać Ci polecenie przerwania lotu, natychmiastowego lądowania lub zmienić parametry Twojego lotu, czyli np. zmianę wysokości lotu. Dynamicznie mogą być też wprowadzane strefy z ograniczoną wysokością lotu. Obserwuj cały czas komunikaty w aplikacji i bezwzględnie potwierdzaj ich wykonanie. Ta forma komunikacji, tzw. niewerbalnej komunikacji kontrolera z pilotem drona odpowiada komunikacji przez radio kontrolera z załogami załogowych statków powietrznych, także jest to niezwykle ważny element na których bezwzględnie należy zwracać uwagę. W przypadku odrzucenia przez kontrolera prośby o lot, odczekaj kilka minut (zaleca się minimum 10 minut) i spróbuj ponownie. Po zakończonym locie pamiętaj o zakończeniu Check in w aplikacji Drone Tower. Tak właśnie wygląda wykorzystanie UTM PANSA I aplikacji mobilnej Drone Tower w kontrolowanej przestrzeni powietrznej.
W przypadku niekontrolowanej przestrzeni powietrznej procedura jest krótsza. Nie musicie uzyskiwać zgody na wykonanie lotu. Po Waszej stronie pozostaje jednak obowiązek poinformowania służby informacji powietrznej (FIS) o locie. Podobnie jak w przypadku przestrzeni kontrolowanej, Należy pamiętać, że zgodnie z prawem trzeba każdy lot zgłaszać !
Zgłoszenie zamiaru lotu oraz aplikacja do zgłaszania lotów.
W aplikacji Drone Tower wykonujecie zgłoszenie lotu. Deklarujecie masę drona, Kategorię, czas lotu i lokalizację drona wraz z zakresem wysokości, potwierdzacie CheckIn i to wszystko. Po zakończonym locie pamiętajcie o zakończeniu Check in. Dla przypomnienia: FIS jest służbą informacyjną, która działa w przestrzeni niekontrolowanej. Piloci załogowych statków powietrznych nie mają obowiązku pozostawać w łączności z FIS podczas lotów. Dlatego niezwykle ważne jest, żeby przestrzegać zasad obowiązujących dla bezzałogowych statków powietrznych. Maksymalna wysokość 120m co do zasady zapewnia separację wysokościową pomiędzy dronami i załogowymi statkami powietrznymi. Oczywiście miejcie na uwadze, że np. Lotnicze Pogotowie Ratunkowe z uwagi na specyfikę operacji może pojawić się nagle w dowolnym miejscu. Odpowiadacie za konieczność ustąpienia pierwszeństwa załogowym statkom powietrznym. To czy z i z jakimi instytucjami należy koordynować loty, czyli od kogo należy uzyskać ewentualną zgodę znajdziecie w aplikacji Drone Tower. Jest tam narzędzie służące do sprawdzania dowolnej lokalizacji z informacją gdzie zgłosić się po wydanie zgody. Może się też zdarzyć tak, np. jeżeli chcecie wykonać lot w strefie kontrolowanej lotniska, do uzyskania akceptacji planu lotu może być wymagane dołączenie zgody innych instytucji, np. Słuzby Ochrony Państwa. Wtedy, jeżeli chcecie aby Wasza misja na etapie planowania została zaakceptowana w UTM PANSA, musicie taką zgodę dołączyć. Niektóre ze stref geograficznych wymagają na pilotach posiadanie konkretnych kompetencji, choćby posiadania uprawnień pilota BSP w kategorii szczególnej.
Kiedy musisz zgłosić plan lotu w Pansa UTM?
– Jeżeli chcesz wykonać lotu w odległości mniejszej niż 1 km od granicy lotniska kontrolowanego (CTR);
– dla każdego lotu BVLOS (bez względu na lokalizację);
– jeżeli chcesz wykonać lot w odległości pomiędzy 1 km do 6 km od granicy lotniska kontrolowanego (CTR) wykonywanych BSP o MTOM większej niż 0,9 kg powyżej wysokości 30 m AGL;
– jeżeli chcesz wykonać lot na wysokość większą niż 100m w odległości większej niż 6 km od granicy lotniska kontrolowanego (CTR).
Dodatkowo, często wymóg uzyskania akceptacji planu lotu wymagany jest przez zarządzających strefami geograficznymi, jak np. w przypadku dużej strefy w Warszawie w okolicach Starego Miasta, którą zarządza Służba Ochrony Państwa.
Jeżeli będzie potrzebować uzyskać dokładniejsze informacje o aktywnych i nieaktywnych strefach wyznaczonych w polskiej przestrzeni powietrznej , możecie skontaktować się z ASM3. Jest to dział PAŻP odpowiedzialny za monitorowanie rzeczywistego wykorzystania struktur przestrzeni powietrznej.
Stałe i elastyczne struktury powietrzne obowiązujące załogowe lotnictwo można też sprawdzić na mapie https://airspace.pansa.pl/.
Podsumowanie
Celowo nie omawiam dziś dodatkowych narzędzi jak nowy system zgłaszania operatorów BSP (KSID), aplikacja cotulata.pl w której można zgłosić podejrzany lot drona, czy planowane do wdrożenia kolejne funkcjonalności systemu KSID, żeby nie wprowadzać zbyt wielu informacji.
Często pojawiały się pytania o co chodzi z PANSA UTM i aplikacją. Niektórzy wręcz uważali, że jest to to samo narzędzie. Mam nadzieję, że ten odcinek pozwoli Wam zrozumieć różnice pomiędzy PANSA UTM i aplikacją mobilną DroneTower.
Co ważne, dokładne poznanie aktualnie obowiązujących systemów do planowania i zgłaszania lotów jest bardzo ważnym elementem w każdym ze szkoleń jakie realizujemy. Jeżeli chcecie poznać pełną ofertę naszych usług zachęcam do odwiedzenia strony dronydlafirmy.pl
Pamiętajcie też, że w przypadku gdyby w Waszej firmie pojawiał się problem z tym jak planować loty, możecie skorzystać z bezpłatnej konsultacji. W trakcie 15 minutowej rozmowy telefonicznej dokładamy starań, żeby pomóc rozwiązać każdy problem związany z dronami z jakim się do nas zwracacie.
